Дариға-жүрек («Өмірдастан» поэмасынан)

Мұқағали Мақатаев

МҰҚАҒАЛ� МАҚАТАЕВ

ДАР�ҒА-ЖҮРЕК («Өмірдастан» поэмасынан)

ДАР�ҒА-ЖҮРЕК

(«Өмірдастан» поэмасынан)

МҰҚАҒАЛ� МАҚАТАЕВ

(1931–1976)

1. Аққудай еді

Болған-ды менде бір жеңге,

Жылайтын еді бір демде,

Күлетін еді бір демде;

Күлетін еді күллі əлем,

Дариға жеңгем күлгенде;

Жас тамып жасыл бүрлерден:

Қарағай, терек, бүргеннен;

Жылайтын еді гүлдер де,

Дариға жылап жүргенде;

Ауыра қалып бір демде,

Айығушы еді бір демде.

«Аққудай еді көлдегі,

Сұңқардай еді жердегі».

Айта да жүріп осы əнді,

Дариға-жүрек шөлдеді.

Санаттан жары келмеді.

Саятқа көңілін бөлмеді,

Сабырға сайтан ермеді;

Сайтанға ерік бермеді;

Дариға-жүрек шөлдеді,

Шөлдеді, бірақ өлмеді;

«Сұңқардай еді жердегі,

Аққудай еді көлдегі».

Аққудай еді көлдегі…

Жолбарыс бақай-білегі,

Құлан жон жанның бірі еді;

Құлпыра соқса реңі,

Құтыра соқса жүрегі,

Қыранды құрдай іледі;

Қос уыс бұрым арқада,

Қос жылан болып жүреді;

Егіз шың тұрған кеудеде,

Еңістің жатыр сілемі;

Қос жанар бірден жалт етсе,

Жарқ етіп шыққан күн еді;

Дариға-жүрек кім еді?..

Даланың жалғыз гүлі еді,

Екеуі болса, бірі еді,

Біреуі болса, өзі еді;

Оны өзі де сезеді.

Дариға-жүрек кім еді?

Тасылмай қалған өзені,

Ашылмай қалған өзегі,

Келмей бір кеткен кезегі,

Керемет жанның өзі еді;

Айтылмай қалған сөз еді;

Ашылмай жүрген сыр еді,

Басылмай жүрген жыр еді;

Дариға-жүрек кім еді?

Дариға-жүрек мендегі!

«Сұңқардай еді жердегі,

Аққудай еді көлдегі»;

Дариға-жүрек шөлдеді.

Сап-салқын қоңыр кештерде,

Сайлардан самал ескенде,

Алыстан Ай кеп, шыңдардың,

Ақ сəлдесін шешкенде,

Керуен-бұлттар көшкенде,

Көңілден оттар өшкенде,

Аршалар күбірлескенде.

Жан салар соның бəріне,

Əн салар сонда бір үн бар;

Тұрыңдар бəрің, тұрыңдар!

Əнменен туып, бірге өлген,

Атаңнан қалған ырым бар;

Тұрыңдар, түгел тұрыңдар!

Əуезге құлақ бұрыңдар,

Əуелі сыртқа шығыңдар;

Шығыңдар да, тыныңдар,

Талықсып жеткен сол үнге

Талықсып біраз тұныңдар.

Аясында анау аршаның,

Дариға отыр əн салып;

Білдірмей өксігі, бір шалың,

Бір шалың отыр тамсанып…

Дариға отыр əн салып;

Жер түбі кеткен жарларын,

Жесірлер тұрсын қарсы алып

Жетімдер ұшсын жар салып

Дариға отыр Й™РЅ салС