Бабалардын жанырыгы
Кадыр Абакиров
Акын, жазуучу К. Абакиров бул китеби аркылуу байыркы ата-бабаларынын санжырасын кызыктуу т?рд? баяндап бере алган. Анда Ырыскандан тартып, Чынгыз хан доору, Тагай бий, Т?р?кочкор, Беккулу, Б?т?бай, Що?ко,Уралы, Баястан аталардын баянын ке?ири т?рд? жазып бере алган. Китеп ары кызыктуу, окуялуу келип, балдардын тили менен назик жазылган. Чыгарманы окуп байыркы ата-бабанын санжырасын к?п жерин иликтеп билип алса болот. Автордур жомоктору, ырлары, афоризм китеби ми?деген нуска менен жарык к?рг?н.
Кадыр Абакиров
Бабалардын жанырыгы
«?м?р бизден ?т?п кетсе, эл эмгектен эскерсин»
А. Токомбаев
Китеп касиетт?? Беккулу атанын урпактарына арналат.
***
«Жараткан Те?ирим ?з?? колдой к?р!»
Ак бата с?з?.
***
«Касиетт??, ыйык Бугу энемин арбагы «колдосун!»
Ак бата с?з?.
***
«Беккулу атамын талы колдосун!Оомийин!».
Карылардын урпактарга берген бата с?з?.
***
Аркы атабыз Ырыскандан
Айды?дуу кеп башталган.
Байыркынын башталмасы
Баардык элге таралган.
ЫРЫСКАН
Мен бир жолу Ийри -Колот менен келе жаткам.
Быйыл жаан к?п жаагандыктан сайдын жээгинде жаша? ч?п белден буралат. Арык жээгинде ала бата козу карын, арпа ч?п жыш ?ск?н экен. Арыктан ары ар т?рк?н г?лд?р жанаганын к?з?м чалды. Боз ?йд?н оордундай тегиз жерде бир кары адам кичинекей баласы менен отурганын байкадым.
Бул баягы келишимд?? узун бойлуу, айрыкча балдарга ?т? жакын, кебетесине карылыктын элеси али келе элек Темиркан деген асыл карыя экенин баамдадым. Карыядан кыйгач кет?? м?мк?н эмес эле. Салт боюнча, кич?? адам улууларга салам берип, ден соолугун сурап, анын алдынан ?т?п коюу парз экен. Учураша жанына барып с?йл?ш? кеттим. Ал ата-бабасынын санжыра уламышын, жомокторун жакшы билч? эле. Салам берип аркы-беркини с?йл?ш?п б?т?п:
–Чо? ата мага ата-бабанын уламышын айтып бербейси?би,-дедим.
– Айтса айтып берейин санжырага кызыгасы?бы,-деди асыл карыя.
Анын к?зд?р? б?рк?тт?к?нд?й с?рд?? болуп, с?зд? куюулуштуруп ма?ыздуу айткандыгы адамды бир кубантып, бир с?й?нт?п, бир кайгыртат. Ал ч?нт?г?нд?г? чакчасын алып, насбай атып, ары бурулуп т?к?р?п, саамга ойлонуп калды да: – Балам, бул улама, жомок окуянын кандай болгонун мен да билбейм, бирок уламада ушундай деп айтылат.
«Ошол байыркы замандын заманында кыргыз ажосу журтту чы?ап, башкаларга кор кылбай кыргыз элин башкарып турган экен. Андай к?чт?? ?лк?н? билгич ?к?мдар башкарып турганы абзел эмеспи. Бирок кыргыздарды каратып, жерин, байлыгын тартып алуу ?ч?н чет жактагы ко?шулар к?з арта баштайт. Айрыкча кара кытай, калмактар, аттын кулагы менен те? ойногон уйгурлар жана башка майда барат элдер. Аларды кыргыз т?зд?кт?р?, шаркырап аккан сайлары, к?г?лт?р к?лд?р?, берекел?? жерлери суктанта тартып жатпайбы. Ата-бабадан калган жерлерибизди ээлеп, биздин журтту башка жактарга с?р?п, же такыр тукум курут кылгысы келишет. Касиетт? ?к?мдар ажо алардын кара санатай оюун даана билип, жоокерлерин топтоп, чы?дап, тартипке келтирип, баардык кезде элди шайма-шай даярдыкта кармап турду. Ажо аябай узак жашка барган эле тагдырыбы, бир к?н? эли менен кош айтышып кете берди. Касиетт?? адам кайтыш болгонун угуп чет элдик басып алуучулар карышкырдай кутура баштады. Алар ажонун кош айтышып кеткенинен пайдаланып басып алууну каалап жатты. Эл-эл, журт-журт эмеспи жоокер куралып душман менен салгылашууга ?тт?. Жунгарлык калмактар тез эле кыргыз элин басып алууга аракет кылып жатты. Кармаш катуу болуп кан т?г?лд?. Айбалталар кы?гырап, кылыч белде шы?гырап турду. Баатырлар ?л?п бара жатып, к?н нурун аянычтуу карап: « Пендем бизге кылаары? ушул беле? Кош бол жарыкчылык! Кош бол ?м?р!»– деп тиги д?йн?г? узап кетип жатышты. ?л?т десе ??рч?г?н, т?г?н?т десе т?т?г?н душмандардын кошуундары ?ст?-?ст?н? келип жатышты. Учкан жебеден к?н к?р?нб?й калып, ат ?ст?нд? кармаштан эрлердин денеси талып, адам ?л?г? боо, ат ?л?г? тоо болду. Каргалар каркылдап, кузгундар куркулдап, б?р?л?р кыр ашып, т?лк?л?р жыт алып турду. Алардын коркунучтуу добушун угуп, адамдар саруулап ?р?йл?р? учуп жатты. Жырткыч жорулар адамдардын этин жеп, тойгонунан асманга жогору к?т?р?л?п уча албай калды. Ай талаада эр ?л?п, ат кишенеп, ар