Бир кайрыктар

КАДЫР АБАКИРОВ

Бул азил ыр китеп к?пт?н бери жазылып келген. Анын айрымдары газетага жарык к?рг?н. Ырлардын к?пч?л?г? мындан к?п жыл мурун жазылган. Андан бери мезгил ?т?п, союз кулады. Китепти автор бир сыйра карап чыгып, китеп кылып жарыялоого далалаты бар. Балким китеп окуучууларды ар кыл ойго салып калаар. К?з? ?т?п кеткен жазуучуларды такыр унутуп салууга болбойт. Алар тир?? кезде окуучулар ?ч?н чыгармаларын жараткан. Ошол ?ч?н аларды дайыма эскерип, жараткан чыгармаларын окуй ж?р?? тир??л?р ?ч?н негизги парз. Алардын кээ бир чыгармалары окуучулардын тере? катмарына эчак эле тарап кеткен. Айрымдары СССРдин баардык китепканаларына жетип, азыркы кезге чейин таберик катары сакталып турат. Азыркы жаштар китеп окубай, телефонду чукуп калышты. Албетте ал ?з эрки, китеп окуу адамдын жан д?йн?с?н ке?ейтип, рухий байлыгын арттырып, эне тилинин с?йл?? с?зд?р?н ке?ейтет. Китеп окубаган жаштардын с?йл?г?н с?зд?р? кандай жарды келегей жана ?т? кедей.

КАДЫР АБАКИРОВ

Бир кайрыктар

Салкын тоону кыян жууп,

Салт бузулат, сак болгун.

Намыс т?г?л, ар т?г?л,

Нарк бузулат, сак болгун.

Кара тили калп минип,

Карт бузулат, сак болгун.

Калыс с?з?н айталбай,

Калк бузулат, сак болгун.

Кет Бука улуу ырчы

Аскер башы, улуу акын, комузчу, атактуу т?км?, айтыш ?н?р?н?н ээси улуу Кет Букага

Бир айтышы?, эки-?ч ыры? калыптыр,

Тарых байкуш ушунчалык карыптыр.

Ошол ?ч-т?рт жаркын чыгарма? эле

Башка айтканы? такыр калбаса деле.

Калса дагы унут болуп калган эле,

Бул к?р?н?ш ?з эли?дин арманы эле.

«Джами-Ат-Табарик» чыгармасына ?лб?й сакталып калыптыр.

Чынгыз хандын уулу Жолчу ?лг?нд?

Ханга катуу кабарды комуз менен ,

Жан д?йн?? арманы?ын ыры менен

Каардуу ханга табышмактап угусупсу?

Карачы ?лб?с жолун улуулуктун.

Ошол ?лб?с-?чп?с ыры? менен

Кыргыз элге т?б?л?кк? улуусу?.

Жа?ырыгы? бул д?йн?г? жана берет,

Кыргыздар жомок кылып айтып келет .

Жада калса ай-ааламды буй кылган,

Жердин бетине адам канын агызган,

Чынгыздан ми? эсе улук кадыр баркы?,

Эстеп келет сени унутпай кыргыз калкы?.

Эли? барда журту? менен жашайсы?,

Эч убакта унут болуп кала албайсы?.

ТОКТОГУЛ МЕНЕН ТОЛУБАЙГА

«Токтогулдай ырчы бол, Толубайдай сынчы бол!»

Баардык эле заманда,

Хандар элди башкарган.

Жаныбек хандын заманында,

Жабыркап эл азаптанган.

Токтогул менен Толубай,

Жактап чыгып журт талабын.

Жаныбек хан каарланып,

Жазасын берген алардын.

Бири болсо сынчы эле,

Бири болсо улуу акын.

Чындыкты ырдап эл ж?з?н?,

Чыгааны эле замандын.

Арман тура бул д?йн?,

Аты?ар калып, ?з???р жок.

Дареги?ер билинбей,

Да?кы?ар калып, ыры?ар жок.

Урмат менен да?кталып,

Улуулук калып, ?з???р жок.

Да?аза?ар калып, б?тк?л элге,

Дайны?ар эмне такыр жок.

Ырлары?ар бар эле,

Анын баары жоголду

Чыгаанысы?ар б?т элдин

Чыгарма?ар жок болду.

Бетеге кетип, бел калды.

Бектер кетип, эл калды.

Аты?арды такыр ?ч?рб?й,

Ак калпак кыргыз эл калды.

Албан да?ктар айтылып,

Ак баракка жазылды.

Силер ?чп?й калгансы?ар,

Кыргыздын жазган ырында.

Кыйрына кетеер аты?ар,

Кылымды аттап кылымга.

УЛУУ АКЫЛМАН АСАН КАЙГЫГА

Аябай тере? ойлонгон,

Ажайып улуу акылман.

Ыр чыгарып тере? ойдон,

Желдей учуп сапар улап,

Желмаян минип жер кезген.

Сап-сап кылып ыр т?зг?н,

Санат с?з менен термеден.

Жан-жаныбарды жандай с?й?п,

Жандыктарды коргогон,

Жан д?н?с? жа?ырып,

Жаратылыштын ?з? болгон.

«Сиз бар ?ч?н биз барбыз,

Да?кы?ызды урматтайбыз.

Асан кайгы бабабыз» деп,

Ар дайым айтып келебиз.

Билинбей ?т??р кылымдар,

Биз менен бирге жашай бересиз.

ЖУСУП БАЛАСАГЫНГА

Каарданып да?ктанган

Хандардын аты ?чк?н.

Бетеге кетип бел калган

Бектер кетип эл калган.

Байлуу ?т?кт? жердеген

Байлардын аты ?чк?н.

Аркырап мезгил ?тк?нд?

Адамдардын аты ?чк?н.

Байыркы кылым арасынан

Балбылдап ша? тараган

?чп?с болуп кайрадан,

Чыгышынан жылдыз жанып

Чыга келди Жусуа Баласагын.

ОКУМУШТУУ, ТАРЫХЧЫ, ГЕОГРАФ,

ЭНЦИКЛОПЕДИСТ, УЛУУ АКЫЛМАН, ОЙЧУЛ

МАХМУД КАШГАРИГЕ

Т?м?н жерди кыдырып,

Т?зд?, тоону сыдырып,

Т?рк элдерден с?з жыйган

Чебер баалап эл с?з?н,

Ченемсиз ойчул акылман.

Атасы Хусейин Мухаммед,

Барскан шаарынын беги аталган

Бай жана билимд?? да?к алга