Сайланма әсәрләр. 2 том. Роман

Махмут Максудович Хасанов

Күренекле язучы, Татарстан Республикасының Габдулла Тукай исемендәге Р”У™ТЇР»У™С‚ премиясе лауреаты РњУ™С…РјТЇС‚ РҐУ™СЃУ™РЅРѕРІРЅС‹ТЈ Р±Сѓ томында «Язгы аҗаган» романы урын алды. Ярты гасыр аралыгын ТЇР· эченә алган әлеге У™СЃУ™СЂРґУ™ илдә барган үзгәрешләр, кешеләр ара-сындагы мөнәсәбәтләр, РјУ™С…У™Р±Р±У™С‚ Т»У™Рј нәфрәт, дуслык Т»У™Рј хыянәт, фидакарьлек Т»У™Рј икейөзлелек кебек мәңгелек кыйммәтләр Р?ргали–Гөлниса, Гази–Гөлүсә, Бәһрам, РўР°Т—Рё, Халәп образлары аша ачыла.

Мәхмүт Максуд улы Хәсәнов

Сайланма әсәрләр. 2 том

Язгы аҗаган

Роман

© Татарстан китап нәшрияты, 2017

© Хәсәнов М. М., варислар. 2017

Беренче көн

Язын аҗаган күргән кешене гомере буена ачы язмыш, зур афәтләр, көтелмәгән газап-михнәтләр, фаҗигале хәлләр эзәрлекләр, тормышы тоташтан бәла-казалы, зар-интизарлы булыр, ди.

Халык сынамышы

1

Алар өч бертуган иде: Гази, Таҗи һәм кече энеләре – Һади. Өчесе дә минем балачак дусларым. Өйләребез дә янәшә генә, бер-беренә орынып ук торалар иде. Бәлки, шуңадыр, без үз-үзебезне белешә башлаганнан бирле, мәш килеп, әүмәкләшеп бергә үстек. Айкамаган урын, җитешмәгән җир, кермәгән тишек калды микән? Шагыйрь әйтмешли, «дөнья белән шулай танышып йөргән идек бергәләп…»

У?РјРјР° без Бөек Ватан сугышына кадәр ТЇРє авылыбыздан РєРёС‚ТЇ сәбәпле, араларыбыз өзелде РґУ™ РєСѓР№РґС‹. Балачак хатирәләре РёСЃУ™, таң алдыннан РєТЇСЂРіУ™РЅ могҗизалы матур С‚У©С€ булып, күңел төбендә гомерлеккә уелып калды.

Балачакны юксынуны, аны сагынып искә төшерүне картаю билгесе, диләр. Бәлки, шулайдыр. Тик ничек кенә булмасын, еллар үткән саен, туып үскән җирләрне, балачак дусларымны күрү теләге яңадан-яңа көч белән кузгала торды. Шуңа уңайлырак чак туры килүгә үк, газиз туган ягым, балачак дусларым белән араны якынайту, дуслыкны яңарту чарасын күрдем. Уртанчы һәм кече Зәкиевләр белән очраштык, хәтта кабат дуслашып киттек. Сирәк-мирәк кенә булса да, анда бер, елда бер дигәндәй, хат яки открытка алышып, хәтер яңартып торгандай итәбез.

У?РјРјР° җан дустым, «язмышы тумыштан СѓРє фаҗигале» яшьти Гази белән генә очрашырга туры килмәде. Туган-тумачалары, таныш-белешләре әйтүенә караганда, СѓР» ТЇР· тормышын кешечә РєРѕСЂР° алмаган, кара язмышка тап булган… Барысы РґР° шул РєР°Т»У™СЂ суккан сугышка бәйле. Р?мештер, Гази фронтта әсирлеккә төшкән, шунда фашистлар белән турыдан-туры С…