Карабәк. Каенсар (җыентык)

Вахит Шаихович Р?мамов

Дистәдән артык роман авторы, Татарстан Республикасының Р“. Тукай исемендәге Р”У™ТЇР»У™С‚ премиясе лауреаты Вахит Р?мамов ТЇР· иҗатын РёРєРµ канатлы итеп алып барырга омтыла. У?РґРёРїРЅРµТЈ СЏТЈР° китабына Р?дел Р±СѓРµ Болгар дәүләтенең шанлы РґР°, канлы РґР° тарихына багышланган «Карабәк» романы белән бүгенге чор татар авылларының аянычлы РґР°, өметле РґУ™ язмышын тасвирлаган «Каенсар» романы урнаштырылды. Уртак нигез, СЂСѓС…Рё берлек, милләт язмышы РјУ™СЃСЊУ™Р»У™Р»У™СЂРµ Р±Сѓ У™СЃУ™СЂР»У™СЂРЅРµ бер ТЇРє тарихи яссылыкка РєСѓСЏ.

Вахит РЁУ™РёС… улы Р?мамов

Карабәк. Каенсар

© Татарстан китап нәшрияты, 2018

В© Р?мамов Р’. РЁ., 2018

Карабәк

(Тарихи роман)

Ерак бабам бөек Карабәк рухына багышлыйм.

    Автор

1

– Туктамыш ханнан чапкын!

– Яңа хан чапкыны!

Р?хатада яңгыраган шушы С…У™Р±У™СЂ барча РєРёСЂРјУ™РЅ эчендә РєРѕСЂС‚ күчедәй РјУ™С…С€У™СЂ куптарса РґР°, сарайның С‚ТЇСЂ бүлмәсендә яткан Карабәкнең күңелендә кыл РґР° селкенмәде. Тышта, табаннарына СѓС‚ капкан шикелле, йөзбашлар белән ясавыллар[1 - Ясавыл – кала-РєРёСЂРјУ™РЅРЅУ™СЂРґУ™РіРµ эчке сакчы.] чабыша, хәтта меңбашлар РґР° РЅРё кылырга белми изалана: әттәгенәсе, РєТЇР· өстендә каш булырлык затлы җайдак килгән, РЈСЂРґР° мәркәзендә чираттагы хан калыккан РёРєУ™РЅ! Юкса төкерәсе! Бик РєТЇРї булды андый түнтәрешләр. Карабәк ТЇР·Рµ РґУ™ Сарай тәхетенә РёРєРµ тапкыр арт тидергән таҗдар. Беренчесенә – егермегә якын, икенче кабатына унбишләп ел үткән. Аннан СЃРѕТЈ РґР°, РєТЇРє йөзендәге ай шикелле, РЈСЂРґР° тәхетендә ай саен Р№У™ ярты ел саен хакимнәр алышынып тора. Бер хакимнең йөзен күреп калырга, алдына тезләнеп бигать[2 - Бигать – тугрылыкка ант.] китерергә РґУ™ өлгермиләр, анысын тагын РґР° кансызрагы, залимрәге суеп ыргыта РґР°, Р±У©РєРµ кебек, СЏТЈР° таҗдар калка. РўРёРє СѓР» табадагы коймак шикелле яңарып торучылар олуг хан таҗын үлчәп карарга РґР° өлгерми, анысын РґР° йолкыш Р±ТЇСЂРµ урынына куып Т—РёР±У™СЂУ™Р»У™СЂ. Кара гавамның бичара таҗдарларының исемнәрен РґУ™ ятлап кала алганы юк…

Карабәкнең үзенә Туктамышның исеме РєТЇРїС‚У™РЅ таныш. Сабый чактан бирле РґРёРї күпертсәң РґУ™ ярый. Егерме ел чамасы элегрәк аларның олыслары бер-берсеннән РєСѓР» сузымында РёРґРµ. Карабәкнең әтисе Р”У™ТЇР»У™С‚ РҐСѓТ—Р° Сакмар буендагы РђРєС‚ТЇР±У™ олысына йортбаш булып торды, Туктамышның атасы РўСѓР№С…СѓТ—Р° Р±У™Рє алардан шәрык ягына сузылган Меңкышлак олысында кышлау-Т—У™Р№Р»У™ТЇ тотты. Кырым-Р№РѕСЂС‚, Болгар иле, РљТЇРє РЈСЂРґР° атлы үзбаш Р№РѕСЂС‚ С‚У©Р·ТЇР»У™СЂ, СараР