Яшəү белəн үлем арасында
Набиулла Хасанович Давлетшин
Нəби Дəүлинең бу повесте автобиографик материалга һəм əсирлек турындагы шəхси кичерешлəргə нигезлəнеп язылган. Бүгенге көндə дə актуальлеген югалтмаган һəм популяр булган бу документаль əсəр конкрет тормыш вакыйгалары җирлегендə фашизмның антигуманистик йөзен, ерткычлыгын фаш итүе белəн əһəмиятле.
Нәбиулла Хәсән улы Дәүләтшин
Яшәү белән үлем арасында
© Татарстан китап нәшрияты, 2017
У?тием истәлегенә
Узган гасырның 60–80 нче елларында «Яшәү белән үлем арасында» У™СЃУ™СЂРµ чын мәгънәсендә бестселлерга әверелеп, Т»У™СЂ кеше аны укып чыгуны үзенең бурычы РґРёРї саный РёРґРµ. Аннан СЃРѕТЈ байтак еллар СѓР·РґС‹. Без XXI гасырга чыктык, У™РјРјР° сугыш, фашизм темалары бүгенге РєУ©РЅРґУ™ РґУ™ актуаль булып кала Р±РёСЂУ™. У?леге үлемсез автобиографик У™СЃУ™СЂРЅРµТЈ авторы — минем әтием Нәби Дәүли.
Тарих битләреннән белүебезчә, әсирлектә булган солдатларны Туган илләрендә кочак җәеп каршы алмыйлар. У?ти РґУ™ шундый язмышка дучар була: кая барса, шунда ишек ябык, СЃУ©Р№Р»У™С€ТЇ түгел, исәнләшүче РґУ™ СЋРє, РєТЇСЂРјУ™СЃРєУ™-ишетмәскә тырышалар… Бары тик 1953 елдан СЃРѕТЈ, Хрущёв заманында берникадәр С…У©СЂ тәртипләр урнаша башлагач кына, РќУ™Р±Рё Дәүлине татар язучыларының «Аккош күле» иҗат йортына каравылчы итеп эшкә алалар. Язмыш тарафыннан кыерсытылса РґР°, урман нигъмәтләре белән туенып, ачлы-туклы СЏС€У™СЃУ™ РґУ™, әти язучы хезмәтенә тугрылыклы булып кала. РђРЅС‹ТЈ «Яшәү белән үлем арасында» исемле повесте шушы чорда (1953–1957) языла. Бу У™СЃУ™СЂ фашизмга каршы көрәшкә берләшергә чакыру авазы булып яңгырый: әтигә элеккеге Советлар Союзының төрле почмакларыннан хатлар РєРёР»У™ башлый. Хатлар аша кешеләр Р°ТЈР° тирән СЂУ™С…РјУ™С‚ хисләрен белдерәләр, У™СЃУ™СЂРЅРµТЈ дәвамын сорыйлар. Шулай итеп, «Җимерелгән бастион» романы иҗат ителә.
1957 елдан 1989 елга кадәрге чорда әтинең төрле жанрдагы егермеләп китабы басылып чыкты. У?СЃУ™СЂР»У™СЂ арасында шигырьләр РґУ™, публицистик язмалар РґР°, балалар өчен С…РёРєУ™СЏР»У™СЂ РґУ™ бар.
У?ти искиткеч кеше РёРґРµ. Һәртөрле явызлык-вәхшилекләр күреп, ачы язмыш юлы үтүенә карамастан, СѓР» беркайчан РґР° төшенкелеккә бирелмәде, РєРёТЈ күңелле булды. Сугыш беткән РєУ©РЅРЅУ™РЅ алып СЃРѕТЈРіС‹ сулышына кадәр СѓР» үзенең аклануына ышанып, шул С…У™Р±У™СЂРЅРµ көтеп СЏС€У™РґРµ. Гражданин, трибун язучы, җәмәгать эшлеклесе буларак, исеменең аклануы аның өчен Р·СѓСЂ әһәмияткә РёСЏ РёРґРµ. РќРё кызганыч,
ЛитРес