С?рэх кистэлэ?э

Ангелина Николаевна Васильева

Оо, эдэр саас!

Эдэр ааптар кэпсээннэригэр к?ннээ?и олоххо ?г?ст?к к?ст?р бы?ыыны-майгыны, чугас дьон сы?ыаннарын, ки?и саныыр санаатын, омос к?рд?хх?, балачча суруллан кэлбит тиэмэлэри арыйар эрээри, хас биирдии айымньыта дири? ис хо?оонноох, аа?ааччыны долгутар уонна толкуйдатар аналлаах. Таптал таабырына, уоллаах кыыс с?рэхтэрин кистэлэ?э, олох очуругар б?д?р?йэн да баран к?н?? – бу буолла?а олохпут тутуллан турар тутула, ?йэлэргэ ахсаабат ?й уонна с?рэх м?кк??рэ, олох олорор, ки?и аналын толорор ту?угар дьулуур к?ст??тэ.

Сорох кэпсээннэр «Эдэр саас» ха?ыат «С?рэх кистэлэ?э» рубрикатыгар бэчээттэммиттэрэ.

Ангелина Данилова

С?рэх кистэлэ?э

Куобах Уос

Т?р??р дьиэ?э б?г?н атыттартан туох да уратыта суох к?нн?р? к?н. Улахан истээх, халааттаах, пижамалаах, кырааската суох сирэйдээх кыргыттар, дьахталлар болдьохторо ха?ан туоларын, «та?а?астарыттан» ха?ан босхолоноллорун кэтэ?эллэр. Палааталарга алталыы, а?ыстыы соро?ор уоннуу буолан симиллэн сыталлар. Ол ?рд?нэн баппакка, са?а киирээччилэр к?р?д??ргэ истиэнэни кыйа тардыллыбыт ороннорго сытарга к??эллэллэр. Дьоллоох Дьокуускайга дьол к?рд??? к???н кэлэр дьон элбээн, т?р??р дьиэ?э дьахталлар баппат буолбуттар.

Сарсыарда аайы а?аан, суунан-тараанан баран, у?уун-у?ун, ыстыыр ыас курдук ууна?нас бириэмэни ыыта сатаан бары да эрэйи к?р?лл?р. Ким кинигэ аа?ар, ким т?л?п??н?нэн кэпсэтэр, ким а?ыыр… Суотабай т?л?п??н дьо??о т??? да тар?анан эрэр буоллар, кэпсэтии сыаната тос курдук, онон наада?ын эрэ кэпсэтэ?ин.

Истэрин ыначчы к?т?хп?т, кус курдук и?нэ?нээн, лаппа?наан хаамар дьахталлар систэрин туттубутунан к???э хаста да т?рд?с этээ?и иилии сытар к?р?д??р? т?г?р?чч? эргийэллэр. Бэйи, сытар да сылаалаах. Барар-кэлэр сир биир к?р?д??р?нэн эрэ кэмнэнэр да буоллар, хаамыахха, хамсаныахха эмиэ наада буолла?а! Ол с?рэ?элдьээбиттии хаама сылдьан, дьахталлар аат харата да буоллар, кэпсэтэ и?эллэр.

Манна ким барыта тэ?нэ?эр. ?рд?к сололоох хотун буол, ба?ар, муоста сууйааччы да буол, оскуоланы б?тэрэ илик эдэркээн кыыстан са?алаан саа?ырбыт ыал ийэлэригэр тиийэ – бары тэ?нэр. Сотору кэминэн абытай ыарыыга эбэтэр и?и хайытар сэрэхтээх эпэрээссийэ?э тиксэр айыл?а анаабыт иэ?ин иннигэр бары биирдэр. Манна соло, дуо?унас сууйуллар, чыын-хаан сотуллар, саас да?аны суурайыллар. Ол и?ин ха?аа??ытаа?ар да?аны чэпчэкитик билси?эллэр, хомо?ойдук кистэлэ?нэр арыллаллар, ?р??б?т уос ???ллэр, хоммут уос хо?нор, ким-хайдах олохтоо?о биллэн тахсар.

Дьахтар дьыл?ата… Дохсун ардах кэнниттэн уу мустан-мустан баран, биир сиринэн то?о к?т?н ?р?скэ киирэрин курдук, дьахтар бары кэриэтэ т?р??р дьиэ н???? аа?ар. Уопсастыба баастарын, судургута суох аныгы кэм кумалаабыт араас дьыл?алаах дьахталлар олохторунан тыктаран, бу манна булан к?р???н…

Холобура, бу уон биэс саастаах нуучча кыы?а. Хап-хаты?ыр, куп-куба?ай, о?о саа?ыттан тахса илик к?р??нээх. Чачархай батта?ын аннынан ып-ыраа?ынан, к?п-к????нэн к?р?н кэби?эр. Ханна кэлбитин, туох кинини к??тэрин ситэри ?йд?? илик бадахтаах. С??рбэтин ааспыт олбуор «ба?ылыга» уолу кытта сылдьыбытын т?м?гэр бу киирэн сытта?а. Кыыс ийэлээх а?ата бытыылканы т?р?пп?т о?олоруттан ордорбуттара ырааппыт, онон а?а саастаах уол к?м?ск??-хары?ыйыа диэн эрэммитэ ханна баарый? Саа?ын ситэ илик кыы?ы кытта хоонньоспутун и?ин хаайыыга угуохтара диэн куттанан, э?этигэр Омскай уобаласка куоппут сурахтаа?а. Кыыс онтон хомойон, т??н сыттыгын илитэр, бэйэтин уонна т?р??хтээх о?отун инники олохторо хайдах салаллыан сатаан ыйда?ардыбат…

…Т??рт уонун туолбут дьахтар. Отут биэ?игэр диэри а?аардас сылдьан баран, дуруусканан икки о?олоох огдообо ки?иэхэ кэргэн тахсыбыт. Кэргэнин кытта уохтаах таптал диэни т??? да билбэтэллэр, олох олоро охсор ба?аттан, утуу-субуу икки о?оломмуттар. Бу ???с о?отун о?олоноору сылдьар. ?с о?отун ????ннэрин курдаттыы, и?ин хайытан ылбыттар. Онон биэс сыл и?игэр биэс о?олоох ыал ийэтэ буолан хаалбыт.

…А?ыста о?отун т??эртэрбит саха кыы?а. «Куоска курдукпун, ??ск?? турар, – диэн кыбыстыбакка кэпсиир. – Эмиэ да о?оломмот буолан хаалыам диэн куттанан т?р??н эрэбин, айыка, саас да ыраатта». Кэргэнэ суох.

…Икки?ин