Син биир к??тэр эбиппин…

Галина Васильевна Нельбисова

Били??и кэм прозата

Социалистическай ?лэ Геройа, саха народнай суруйааччыта, биллиилээх общественнай деятель Д.К.Сивцев-Суорун Омоллоон т?р??б?тэ 100 сылын к?рс? тахсар хомуурунньукка дири? социальнай ис хо?оонноох, умнуллубат уус-уран уобарастардаах кэпсээннэрэ киирдилэр.

Суорун Омоллоон

Кэпсээннэр

Саха литературатын тулаа?ын ба?аната

Дмитрий Кононович Сивцев – Суорун Омоллоон саха литературатыгар дири? социальнай ис хо?оонноох, умнуллубат уус-уран уобарастардаах тэттик кэпсээннэр автордарын бы?ыытынан киирбитэ. Кини баара эрэ с??рбэччэ саастаа?ар суруйталаабыт «Аанчык», «Охоноон», «Сордоох суха» диэн кэпсээннэрэ саха литературатын классическай айымньыларынан буолбуттара. Итинтэн салгыы «Ачаа са?аана», «Бэйэтэ эмтиэкэ», «Ч??ч?», «Ч??чээски» курдук хрестоматия?а киирбит айымньыларын суруйбута. Ону та?ынан кини саха остуоруйаларын о?олор аа?алларыгар анаан хас да кинигэни бэчээттэппитэ. Суруйааччы кэпсээннэрэ, остуоруйалара нууччалыы тылбаастананнар Саха сиринээ?и кинигэ издательствотыгар уонна Москва издательстволарыгар хастыыта да тахсыталаабыттара.

Ол эрээри Суорун Омоллоон саха литературатыгар ордук у?улуччулаах драматург бы?ыытынан биллэр. Кини ааспыт ?йэ отутус сылларыттан са?алаан суруйбут «К?к?р уус», «Айаал», «Сайсары», «К?н к??рэйиэн иннинэ» уонна да атын драмалара Саха драматическай театрын уонна ?г?с народнай театрдар сценаларыттан т?спэккэ оонньоммуттара. Суруйааччы драматургията саха театральнай искусствотын сайдыытыгар биир с?р?н т????нэн буолбута.

1945 сыллаахха кини «Ньургун Боотур» диэн саха бастакы оператын либреттотын айар. Ити кэмтэн кини музыкальнай драматургия?а ?лэлээ?инэ са?аланар. Ол курдук «Сир симэ?э» бастакы национальнай балет либреттотын, онтон салгыы «Лоокуут уонна Ньургу?ун», «Кы?ыл ойуун», «Умуллубат т?л?н» опералар либреттоларын, «Хотойдор хоту к?т?лл?р», «К?н-Куо», «Дьол таа?а» балеттар либреттоларын суруйталыыр. Онон кини саха норуотун музыкальнай сценическэй искусствотын сайдыытыгар с??кэн ?т??лэрдээх. Ону учуоттаан Саха государственнай музыкальнай театрыгар Д.К.Сивцев-Суорун Омоллоон аата и?эриллибитэ.

Д.К.Сивцев – элбэх учебник уонна ??рэнэр пособие автора, олортон ордук би?ирэммитинэн М.Е.Охлопкованы кытта бэлэмнээбит «Букубаардара» буолар. Ыччаты ??рэтиигэ уонна иитиигэ ?т??лэрин и?ин нуучча улуу педагога К.Д.Ушинскай мэтээлинэн на?араадаламмыта.

Саха сирин бары олохтоохторо, ол и?игэр оскуола ??рэнээччилэрэ, Суорун Омоллоон общественно?ы к???лээ?ининэн уонна тэрийиитинэн туттартаабыт а?а?ас халлаан аннынаа?ы Ч?рк??хт???? политическай сыылка, Суоттутаа?ы «До?ордо?уу» историческай-архитектурнай музей-заповеднигын, Хадаайытаа?ы литературнай музейын ту?унан истэллэр-билэллэр, ?г?стэр олору с???-махтайа, дьиктиргии к?рб?т буолуохтаахтар.

Д.К.Сивцев-Суорун Омоллоон уус-уран уонна музыкальнай-драматическай айымньыларынан, элбэх ?р?ттээх общественнай ?лэтинэн норуоту ?й-санаа уонна духовность ?тт?нэн иитиигэ с??кэн ?т??лэрин ?рд?кт?к сыаналааннар, Советскай Союз уонна Россия правительстволара кинини Ленин, икки т?г?л ?лэ Кы?ыл Знамята, Норуоттар до?ордо?уулара, «Бочуот Знага», «А?а дойдуга ?т??лэрин и?ин», «?т?? сурахтаах Даниил кинээс» орденнарынан, мэтээллэринэн на?араадалаабыттара, Социалистическай ?лэ Геройун, РСФСР искусстволарын ?т??лээх деятелин ?рд?к аатын и?эрбиттэрэ. Саха Республикатын правительствота киниэхэ народнай суруйааччы, САССР искусстволарын ?т??лээх деятелин, П.А.Ойуунускай уонна А.Е.Кулаковскай-?кс?к?лээх ааттарынан Саха Республикатын Государственнай бириэмийэлэрин лауреаттарын ааттарын и?эрбитэ, республика «Хотугу Сулус» орденынан на?араадалаабыта, Саха Республикатын бочуоттаах гражданинын ?рд?к аатын и?эрбитэ.

Элбэх национальностаах Россия литературатын биир кырдьа?ас уонна с?д? талааннаах суруйааччыта, общественнай деятелэ Россия суруйааччыларын съезтэригэр Россия суруйааччыларын ?рд?к? Сэбиэтин чилиэнинэн быыбарданара. Кини Саха Республикатын Духовноска академиятын биир актыыбынай чилиэнэ этэ.

«Би?иги бука бары Айыл?а о?олоробут», – диэн Дмитрий Кононович норуотугар, ыччат дьонугар ту?аайан этиилэ