Кытылга кыыс ытыыра

Галина Васильевна Нельбисова

Орто дойду оло?ун тыынныыр, ки?и дьыл?атыгар араастаан к?ст?н аа?ар дьикти, нарын иэйии – таптал ардыгар му?ура суох дьоллуур, ардыгар олустук хомотон, ытатар-ыллатар, ха?ан да умнуллубакка с?рэх т?гэ?эр кистэнэн, кэрэ?э сирдиир, угуйар сулус буолан тырымныыр.

Журналист Галина Нельбисова кэпсээннэригэр таптал, тапталга бэриниилээх буолуу, к??т?лл?бэтэх ?тт?ттэн са?а баар буолбут иэйиигэ ылларыы, та?нарыы кэргэнниилэр сы?ыаннарыгар ??ск??р араас уустук бы?ыы-майгы н???? ойууланар.

Галина Васильевна Нельбисова

Кытылга кыыс ытыыра…

Кэпсээннэрин аа?ан ??рд?м

Уонтан эрэ тахса сыллаа?ыта кыргыылаах баттахтаах кыргыттар хал?а?алара саха литературатын саба б?р??к??р атаакалара са?аламмыта. Ол бастаан ар?аа у?уктан аа?наабыта – Сунтаар кыргыттара сулбу ойон тураннар (Сайа, Венера) уус тыллаах хо?ооннорунан уйул?аны хамсаппыттара. Онтон кинилэргэ уруккуттан суруйар Клара Васильева Ньурбаттан кынаттарыгар кытты?ан ?р?г?йд??х тылы ?сс? ?р? к?т?пп?тэ, ол кэнниттэн Б?л?? куоратыттан Уйул?аана олорсон устар ууну сомо?олообута… Ити кэм?э илин ?тт?б?т?ттэн илбистээх тыллаахтар кэккэлээн киирбиттэрэ – Умсуура, уолаттары умса садьыйталаат, о?онньоттору ойо?олоон ааспыта, саталаах тыллаах Саргы Куо са?а к?н тыкта?ын ахсын сайдан-тыллан испитэ, Амматтан эмиэ алыптаах са?алаах Сардаана Амгинская са?ыллан та?ыста!

Поэзия?а дьэ ити курдук, бы?ыты то?о тарпыттыы, кыргыттар к?рг??м?нэн биирдэ к??? анньан киирдилэр. Оттон проза, драматургия эйгэтигэр бастаан чуумпу со?ус этэ, онон-манан эрэ, сэниэтэ суох фонтаннардыы, ?р?тэ тыгыалаан к?р?-к?р? уостан и?эллэрэ. Ол эрээри мин, ха?ыаттарга ?лэлиир публицист, очеркист кыргыттары аа?а-аа?а, к??тэр этим – прозабытыгар эмиэ кыргыттар то?о анньан киирэллэрэ буолуо диэн. То?о диэтэххэ, ха?ыат, сурунаал, телерадио ?лэтэ, ол эбэтэр журналистика, уус-уран айымньыга киириигэ бастакы уонна эрэллээх олук буолар. Нуучча биллиилээх суруйааччылара ха?ыаттан ??нэн тахсыбыттара, омуктар да оннуктар этэ (холобура, Хемингуэй), оттон саха суруйааччыларын ?кс?лэрэ бэчээккэ ?лэлээбиттэрэ. Кыргыттар литература?а к?рг??м?нэн анньан киириилэрэ били??и кэм?э сокуоннай – бэйэтин айыл?атынан кыыс о?о нарын-намчы, иэйиилээх уйул?алаах уонна куттаах-с?рдээх, онон кэрэни, ?т??н? ылба?айдык ылынымтыа. Аны туран ол да бы?ыытынан уонна эмиэ айыл?аттан кини иитэр, ??рэтэр-такайар аналлаах – санаан к?р??: ??рэ?э суох саха ийэлэрэ-эбэлэрэ т???л??х ?г?с о?олорун, сиэннэрин иитэн, с????хтэригэр туруоран ки?и о?орон та?аарбыттара буолуой! Оттон били??и кыргыттар ити ?т?? айылгыларын та?ынан ?сс? ?рд?к ??рэхтэнэн билии-к?р?? б???н? ыллылар, аан дойдуну иилии эргийэн культуралара ?рдээтэ, ис эйгэлэрин туруга б???рг??т? – кинилэр хайа да нуучча, омук кыргыттарыттан-дьахталларыттан бэйэлэрин итэ?эстик санамматтар. Онон, былыргылыы эттэххэ, ки?и сатыырын кини то?о сатыа суохтаа?ый?!

Т?бэ?эн аахпаппынан уонна соло да буолбаккабын, мин били??и сахалыы прозаны барытын кыайан билбэппин буолан баран, а?а?ас к?хс?м то?о эрэ сэрэйэр. Дьиибэ ба?айы, тумуулаары гыммыппын аан бастаан к?хс?м билээччи – кини дьагдьайда да, ол аата сэрэтэр, дьа?алла ылына о?ус диир: ытырдан, с?т?лл?н киирэн барабын, муннум уута с??рэр… «К?хс?б?нэн сэрэйдэхпинэ» диэн т?р?ттэрбит ол и?ин уос номо?о о?остоллоро эбитэ буолуо. Дьэ ол «сэрэйдэхпинэ», прозаик кыргыттар ??скээн-тахсан эрэллэр. ?сс? саха кырдьа?астара: «Сэрэйбит да, к?рб?т да биир», – диэн этэр буолаллара, ол эмиэ саамай с?п эбит.

Мин Галина Нельбисова уус-уран суруйууга сыстыа?а диэн сэрэйэр этим – кини очеркалара уус-уран ?тт?нэн олус табыллыбыт буолаллар, ис хо?оон да ?тт?нэн киэ? аа?ааччыны кэрэхсэтэллэр, долгуталлар.

Кэпсээннэрин аа?ан с?рдээ?ин ??рд?м. Тыла-??? оннук уурбут-туппут, уус ки?и ыпсарбытын курдук ?ч?гэй. Саамай с?б?лээбитим – бу уон кэпсээнин ис хо?ооно барыта би?иги б?г???? олохпутун к?рд?р?р, аныгы ыал, дьиэ кэргэн сы?ыана. «Табыллыбатах абонент» геройа Егор Саввич кы?ал?атын кырдьа?ас дьон тута ?йд??хтэрэ уонна бэйэлэригэр чугастык ылыныахтара. Атын кэм, атын олох, туспа эйгэ о?олоро, ордук киньиит, кинилэргэ «араабы» буолар о?онньору и