Гипноз т?сiнiгi: ?ылыми к?з?арас

Андрей Тихомиров

Гипноз – зейiннi? шо?ырлануын, перифериялы? хабардарлы?ты? т?мендеуiн ж?не ?сыныс?а жауап беру ?абiлетiнi? жо?арылауын ?амтитын адам к?йi. Гипноз кезiнде адамны? зейiнi мен зейiнi артып, ?сыныстар?а реакциясы артады. Гипноз ?детте гипнозды? индукциядан басталады, ол алдын ала н?с?аулар мен ?сыныстар сериясын ?амтиды.

Андрей Тихомиров

Гипноз т?сiнiгi: ?ылыми к?з?арас

Kirispe

Adamdar mynda?an jyldar boiy gipnozdyq tiptegi trans boldy. Kоptegen mаdenietter men dinderde bul meditasianyn bir t?ri retinde qarastyryldy. ?ndistannyn Persia men ioga siqyrshylary mynda?an jyldar boiy gipnozben dini maqsatta ainalysyp, sa?saqtarynyn аr qimylymen ekstatikalyq trans arqyly оzderin batyrdy. оz murnynyzdyn ushyna muqiat qara?; mesmerizm qubylysyn t?dyr? ?shin ekzoterikalyq аserdin qajeti joq ekeni anyq. Osy prosesterdin barly?ynyn negizgi maqsaty-abstraksiala? nemese zeiindi sho?yrlandyr? аdetin qalyptastyr?, onda s?bekt bir ideia?a nemese ideialar tizbegine toly?ymen sinedi, al ol basqa obektini, maqsatty nemese аreketti bilmeidi nemese o?an nemquraily qaraidy. Gipnozdyq ja?daidyn sipattamasynyn al?ashqy jazbasyn 1027 jyly "trans" t?raly jaz?an Parsy dаrigeri Avisennanyn jazbalarynan tab??a bolady. Qazirgi gipnoz 18 ?asyrdyn aia?ynda bastalyp, "qazirgi gipnozdyn"аkesi retinde tanymal bol?an nemis dаrigeri Frans Mesmerdin arqasynda tanymal boldy. Ol kezde gipnoz Mesmerdin atymen atal?an "mesmerizm" dep ataldy. Ol gipnoz gipnozdan gipnoz?a ushyra?an adam?a a?ysatyn mistikalyq k?shtin bir t?ri degen pikirde boldy, biraq onyn teoriasyn gipnozda siqyrly element joq degen synshylar joqqa shy?ardy.

Gipnozdy jаne onymen bailanysty qubylystardy t?sindiretin аrt?rli teorialar bar. Оzgergen k?i teorialary gipnozdy sananyn оzgergen k?ii nemese аdettegi sana k?iinen оzgeshe zeiin dengeiimen sipattalatyn trans retinde qarastyrady. Kerisinshe, memlekettik emes teorialar gipnozdy plasebo effektisi, terapevtpen оzara аrekettes?di qaita anyqta? nemese rоlderdi beineli orynda? formasy retinde аr t?rli qarastyrady.

Titirkengen ishek sindromy men menopa?zany gipnoz?a negizdelgen emde? naqty dаleldermen rastalady. Gipnozdy basqa mаselelerdi emde? ?shin qoldan? аrt?rli nаtijeler berdi, mysaly, temeki sheg?den bas tart?. Gipnozdy erte jaraqatty qalpyna keltir? jаne biriktir? ?shin terapia t?ri retinde paidalan? ?ylymi negizgi a?ymda da?ly bolyp tabylady. Zertte?ler adamnyn gipnozy jal?an estelikterdin paida bol?yna yqpal et?i m?mkin ekenin jаne gipnoz adamdar?a oqi?alardy dаlirek eske t?sir?ge kоmektespeitinin kоrsetedi.

Gipnoz-bul adamnyn jаne jo?ary omyrtqaly jan?arlardyn uiqy?a jaqyn k?ii, onyn negizinde midyn jo?ar?y bоlikterinin tejel? qubylystary jatyr. 60-shy jyldar?a deiin. 19 ?. gipnoz t?raly ideialar arnaiy "suiyqtyqtardyn" nemese magnittik tolqyndardyn – gipnozshy taratqan arnaiy toktardyn spiritizmdik boljamdaryna negizdelgen. Gipnoz t?raly mistikalyq ideialar orys (V. M.Behterev, o. o. Moch?tkovskii, A. A. Tokarskii jаne t. b.) jаne frans?z (N. Berngeim jаne Dj. Sharko) ?alymdarynyn enbekterimen joiyldy. Gipnozdyq k?iler problemalarynyn ?ylymi dam?ynyn bastal?y osy ?alymdardyn esimderimen bailanysty. Olar gipnozdyn emdik manyzdyly?yn anyqtady, sonymen qatar psihologialyq faktordy emdik maqsatta qoldan? аdisi retinde usynystyn erekshe rоlin anyqtady. Alaida, gipnoz qubylystarynda аli de kоptegen t?siniksiz ja?dailar boldy. Atap aitqanda, gipnoz men usynys qate aralasqan. Psihologialyq ba?yttyn jaqta?shylary qazir Berngeimnin "gipnoz joq, tek usynys bar, usynys-bul оzin-оzi gipnoz"degen eskirgen jаne durys emes ustanymyn ustan?dy jal?astyr?da. Sonymen qatar, gipnoz ben usynys qubylystary аrt?rli: eger gipnozdyn ja?daiy adam?a da, jan?arlar?a da tаn bolsa, onda a?yzsha usynysqa beiimdilik – bul adamnyn jo?ary j?ike qyzmetinin qasieti. Usynystyn fiziologialyq ja?y i. p. Pavlovtyn ?lken jarty sharlardyn signaldyq qyzmeti, jo?ary j?ike j?iesindegi birinshi jаne ekinshi signaldyq j?ielerdin оzara аrekettes?i, adam аreketi t?raly iliminde оz t?sindirmesin tapty.

I. p. Pavlov jаne onyn shаkirtte