Ислам модернизациясы. 1 Б?лiм
Нарша Булгакбаев
?азiргi исламда м?сылмандарды? ?азiргi ?мiрiнде ертедегi исламны? институттары мен нормаларын ?алпына келтiрудi ма?сат етудi жариялаймын. Исламды ?зiнi? «ал?аш?ы тазалы?ына» ?айтаруды ж?не оны кейiнгi ?о?ыстардан тазартуды ?сынамын. Ілiмдердi? идеологиялы? бастауларын тек ??ран мен С?ннеттен iздеу керек. Таухид (монотеизм) ?а?идаларынан ауыт?у, п?т?а табыну ж?не ?улиелердi? ?абiрлерiне табыну ж?не т. б. ?асиеттi жерлерге, оны? iшiнде Пай?амбарды? ?абiрiн зиярат етудегi ?рескел б?зушылы?тар?а, сондай-а? к?мекке ша?ыру?а (исти??с?) тыйым саламын. Тiрi ж?рiп Бiреуден шапа?ат с?рау. Немесе Алладан бас?а к?п уа?ыт пен назар аудару ширк (серiк ?осу) болып есептеледi.
Нарша Булгакбаев
Ислам модернизациясы. 1 Б?лiм
Модернизм
?азiргi ислам?а т?н белгiлердi? бiрi – модернизм. Исламны? ?рт?рлi салаларында ?рт?рлi архаикалы? элементтерден, шектен тыс шектеулер мен ?ажетсiз тыйымдардан «тазарту» ?ажет. Исламны? эволюциясын оны? реформалары ар?ылы, ??ран мен С?ннеттi, шари?ат пен фи?? н?с?ауларын ?айта ?арауды жа?таймын. ?ылыми жетiстiктер Алла та?ала хикметiнi? к?рiнiсi болып табылады ж?не ??ранны? а?и?атын растайды.
?азiргi исламда м?сылмандарды? ?азiргi ?мiрiнде ертедегi исламны? институттары мен нормаларын ?алпына келтiрудi ма?сат етудi жариялаймын. Исламды ?зiнi? «ал?аш?ы тазалы?ына» ?айтаруды ж?не оны кейiнгi ?о?ыстардан тазартуды ?сынамын. Ілiмдердi? идеологиялы? бастауларын тек ??ран мен С?ннеттен iздеу керек. Таухид (монотеизм) ?а?идаларынан ауыт?у, п?т?а табыну ж?не ?улиелердi? ?абiрлерiне табыну ж?не т.б. ?асиеттi жерлерге, оны? iшiнде Пай?амбарды? ?абiрiн зиярат етудегi ?рескел б?зушылы?тар?а, сондай-а? к?мекке ша?ыру?а (исти??с?) тыйым салу ?ажет. Тiрi ж?рiп ?лгеннен шапа?ат с?рау. Немесе Алладан бас?а?а к?п уа?ыт пен назар аудару ширк (серiк ?осу) болып есептеледi.
Ислам негiздерi
Ислам арабша – «мойынс?ну», «?зiн [Бiр] ??дай?а ба?ындыру» деген ма?ынаны бiлдiредi, монотеистiк е? жас Ибра?имдiк дiн. ?станушыларды? саны шамамен 2 млрд адамды ??райды, д?ние ж?зiндегi 125 елде тара?ан. Меккедегi ?л-Харам мешiтiндегi ?а?ба, Сауд Арабиясы, е? ?асиеттi ислам орны. Ислам 7 ?асырда пайда болды.
Исламны? негiзiн салушы М?хаммед пай?амбар (570-632). ?асиеттi кiтап – ??ран. Ислам iлiмi мен ???ы?ыны? екiншi ма?ызды ?айнар к?зi – М?хаммед пай?амбарды? с?здерi мен iстерi туралы д?ст?рлер (хадис) жиынты?ы болып табылатын с?ннет.
Исламны? бес тiрегi – шахадат (сенiм мен ку?лiк), намаз, ораза, зекет ж?не ?ажылы?. ?лемнi? 28 елiнде ислам мемлекеттiк немесе ресми дiн болып табылады.
М?сылмандарды? басым б?лiгi (85-90%) суннит, ?ал?андары шииттер мен ибадиттер. Ба?ыттар да мазхабтар?а б?лiнедi. Ислам 7 ?асырды? басында Батыс Арабияда, п?т?а табынушылы? билеген Меккеде пайда болды. ?р тайпаны? ?з ??дайлары болды, оларды? п?ттары Меккеде болды. Б?л кезе? патриархалды?-тайпалы? ж?йенi? бiртiндеп жойылып, тапты? ?о?амны? пайда болуымен сипатталады. Христианды? ж?не иудаизммен бiрге ол релятивистiк (??дайдан ашыл?ан) д?ст?р деп аталатын «Ибрахимдiк дiндерге» жатады. Авраамды? дiндердi? тамыры Таяу Шы?ыс монотеизмiнi? е? к?не формаларында жатыр, соны? н?тижесiнде оларда орта? тарихи-мифологиялы? м?ра ж?не д?ниенi? т?бегейлi бiрт?тас бейнесi бар. Ислам доктринасыны? ?алыптасуыны? бастап?ы кезе?iнде христианды? пен иудаизмнi? ы?палы бiршама асыра сiлтедi. Христиан ж?не еврей теологиясыны? тiкелей ы?палын 7-8 ?асырлар то?ысында, ислам теологиясыны? проблемалы? саласыны? ?алыптасу процесi ж?рiп жат?ан кезде бай?ау?а болады ж?не м?сылман теологтары ?здерiнi? христиандары арасында туында?ан с?ра?тар?а жауап беруге м?жб?р болды ж?не еврейлерге де. Ислам дамуыны? ал?аш?ы кезе?дерiнен бастап М?хаммед пай?амбарды? уа?ыздарында айтыл?ан Ибра?имдiк монотеизмнi? бастап?ы бiрлiгiн т?сiнуге болады. Оны? уа?ыздарыны? негiзгi идеясы монотеизм (таухид) а?и?атын я?удилер, христиандар ж?не к?п??дайшылдар енгiзген б?рмалаулардан тазарту болды. Ерте ж?не классикалы? исламда дiн мен ???ы?ты б?летiн на?ты сызы? еш?ашан бол?ан емес, соны? н?тижесiнде саяси ж?не ???ы?ты? м?селелерге ?ара?анда теориялы? ж?не теологи