Кельтеминар фар?анги ибтидоии ?индуаврупо?

Андрей Тихомиров

Фар?анги бостоншиносии кельтеминар? давраи неолит (охири ?азорсолаи 4-3 то милод дар ?ануби Арал, аз р?и ма?аллаи А?олинишини Кельтеминар номгузор? шудааст, ном э?тимолан аз рустани ?адимаи даре е к?ли гидроним, баъдтар канал дар Узбекистон (?аро?алпо?ия) пайдо шудааст. Ба назар мерасад, ки ин яке аз фар?анг?ои ибтидоии бостоншиносии ?индуаврупо? мебошад, ки дар ?аламрави Урали ?ануб? дар Ба истило? Кишвари ша?р?о рушди минбаъда гирифтааст.

Андрей Тихомиров

Кельтеминар фар?анги ибтидоии ?индуаврупо?

Ин фар?анг бо ?африети экспедитсияи бостоншиносии Хоразм та?ти ро?барии бостоншиноси ш?рав? С.П. Толстов дар сол?ои 1939-1940 ва 1950 муайян карда шуд. 18 мавзеи истодани даврони неолит? ва бирин?? кушода шуд. Мавзеи му?имтарини ин фар?анг ?анбас-Калаи no 4 мебошад, ки дар 1,5 км ?анубтар аз ?алъа ?ойгир аст. Дар ин ?о бо?имонда?ои манзили калони замин? (24 х 17 метри мураббаъ) пайдо шудаанд, ки аз сутун?ои ч?б? ва балка?о сохта шуда, бо боми канории конус? п?шонида шудаанд. Хонаи исти?омат?, ки та?рибан 100 нафарро дар бар мегирифт, макони зисти ?амоати матриархалии авлод? буд, ки аъзои он бо шикор ва мо?идор? маш?ул буданд. Дар маркази манзил як очаи калони "му?аддас" маркази динии хона, дар канори он оча?ои зиеди р?згор ?ойгир буданд. Асбоб?ои микролитоиди кремний?, ки аз р?и намуд ба асбоб?ои неолитии Урал ва Сибир наздик мебошанд, ма?сулоти устухон, керамикаи мудаввар, бо штамп ва штрих?о оро дода шудаанд е бо ранги сурх ранг карда шудаанд. Аз ?ама бештар зарф?ои ладьевид? хос мебошанд. Аз ?аво?ирот-овезон ва ?аво?ирот аз садаф?о. Ин тава??уфго? ба 3 ибтидои ?азорсолаи 2 то милод тааллу? дорад. ?алъа ба асри 4 то милод асри 1 Мелод? тааллу? дорад, яъне ба замони дертар. ?аламрави ?алъаро девори баланди хишти хом бо 2 ?атор бойница?о бо чоркун?а (185 х 16 метри мураббаъ) и?ота мекунад. К?чаи рост, ки аз дарвоза о?оз меефт, ша?ракро ба 2 ?исм та?сим мекард; ?ар кадоми он?о як ма?аллаи исти?оматии яклухт буданд, ки дар он гур??и хешовандони ало?аманд зиндаг? мекарданд. Дар охири к?ча маъбади ?амоат? хонаи оташ ?ойгир буд. Дар ша?р дона?ои ?алладона ва устухон?ои ?айвонот пайдо шудаанд, ки аз маш?улияти а?ол? бо кишоварз? ва чорводор? ша?одат меди?анд; тири бирин?ии секаф?, керамика, ?айкалча?ои терракота, ороишоти бирин??, буриши.

Ма?алла?ои фар?анги келтеминар? аз якчанд хона?ои калони замин? иборат буданд, ки дар на?ша овал буданд, ки аз сутун?ои ч?б? ва балка?о сохта шуда буданд; боми шакли конус? бо камыш п?шонида шуда буд. Дар маркази хона як очаи калон бо оташи хом?шнашаванда ?ойгир буд, ки на?ши маъбади ?амоати матриархалии авлодро и?ро мекард. Хона?ои зиеди р?згор дар канори манзил ?ойгир буданд. Маш?улияти асосии келтеминар?о мо?идор? ва шикор, баъдтар чорводор? буд. Инвентаризатсияи кремний? он?оро скребк?о, реза?о, с?рохи?о, скобел?о, сар?ои якхелаи тире дар бар мегирад. ?амчунин, сар?ои устухони силиндрии тире ва асбоб?ои устухон? бо замима?ои кремний истифода мешуданд. Керамика бе доираи гандумбоз? сохта мешуд. Зарф?ои мудаввар ва бо ороиши штампшуда ва штрих? оро дода шудаанд, ки ба шакли ?ал?а ?ойгир шудаанд. Дар байни зарф?ои керамик? зарф?ои ладьевид? тава????и махсус доранд. Аз ороиш?о ма?тоб?ои аз раковина?ои шакли силиндр? ва овеза?ои санг ва раковина хос мебошанд. Таъсири ин фар?анги бостоншинос? аз Узбой то К???ои Балхон ва то к???ои Урал дароз мешуд.

Дар шумораи таърих?: Аланд-Аркаим: мероси ?адимаи Урали ?ануб?. Вазорати фар?анг, робита?ои ?амъият? Ва хори?ии вилояти Оренбург, фонди Хайриявии Аркаим, муаллифони матн: Т.С. Малютина, Г. Б. Зданович, акс?о, расм?о, на?ша?о: аз бойгонии Мамн?ъго?и Аркаим, инчунин Т. С. Малютина, Г. Б. Зданович, Д. Г. Зданович, Е. А. Анферова, Му?аррир Д. Г. Зданович, Оренбург, 2013, са?. 18-19, навишта Шудааст: "?ар Як Ша?раки Муста?камшуда, Ба назар Мерасад, аз ?ониби сокинони Он ?амчун" Маркази афсонавии ?а?он "Баррас? Карда Мешуд. Ин ша?рак ?амчун дар ну?таи ме?вари амудии кай?он? ?ойгиршуда тасаввур карда мешуд ва фазои атрофро ?амо?анг мекард. Хусусият?ои татби?и ин идея аз хусусияти манзараи ?ойгирш