Отколотое зеркало / Китек к?зге

Талгат Набиевич Галиуллин

К?ренекле т?нкыйтьче, ?д?бият галиме, язучы, ??м?гать эшлеклесе Т?лгат Галиуллин ?леге китабында укучыларга б?яннарын ??м хик?ял?рен т?къдим ит?. Мо?а кад?р м??мугаларына кертелм?г?н «Китек к?зге», «Итле п?р?м?ч», «И карак» б?яннарында кешел?р арасындагы катлаулы м?н?с?б?тл?рне, яшь буынны т?рбиял??, ?д?п-?хлак м?сь?л?л?рен калкытып куйса, «Кия?», «М?кер» ?с?рл?ренд?, к?псанлы ?итди ??м шаян хик?ял?ренд?, кеше, туган халкын, телен х?рм?т итс?, м?х?бб?тт? пакь ??м ихлас булса гына, тулы б?хетк? иреш? ала, дип раслый. Реаль ш?хесл?рне сур?тл?г?н «Гомер т?лг?шл?ре» нд? ул туганнары, авылдашлары бел?н таныштыра, ?зе ?йтк?нч?, «ист?лекл?р урамы» на с?ях?тк? чакыра.

Т?лгат Галиуллин

Китек к?зге: б?яннар, хик?ял?р

Галиуллин Талгат Набиевич

Отколотое зеркало

Казань. Татарское книжное издательство. 2018

На татарском языке

© Татарстан китап н?шрияты, 2018

© Галиуллин Т. Н., 2018

Б?яннар

И карак

Кайнар мич янында маташкан З?йн?п ханым «?омга к?нне Р?фигым м?кт?пт?н бу вакытта кайта торгание» дип уйлап та ?лгерм?де, к?тк?н кешесе, ишекне ху?аларча ки? ачып, язгы ?ил ташкынын ияртеп, ?зе п?йда булды. Ана, кулындагы табагачын с?яп куеп, баласын т??ге кат к?рг?нд?й, карашы бел?н улыны? буй-сынын и?л?п алды. Кай арада ялгыз ?ск?н нарат кебек буйга к?т?релг?н, ныгыган?! ?ле к?пт?нме со?, башлангыч м?кт?пне т?мамлагач, укуын д?вам ит?рг? тел?мич?, атасыны? «к?т?к Мидх?т малае кебек гомер буе науыз изеп яш?рсе?ме» дип ?рли-?рли укырга озатканы б?генгед?й х?теренд?. Борыны тозлы суга артык юмарт малае, тугызынчы сыйныфны т?мамлаганда, егет булып ?итешеп кил? л?баса. Куян б?реге ?ылысын алыштырырлык куе, очлары б?др?л?неп китк?н кара ч?че, иягенд? анык белен? башлаган чокырчыгы, ?стенд?ге киемен тарсынып ки??еп китк?н ?илк?л?ре, ак ки? ма?гае… ?й гомерне? узулары. Н?сел агачы ?зенекен ит? ик?н, ?тисе кебек ?ырга, мо?га ??в?с булып ?с?, яшел гармуннарын, вакыты булганда, кулыннан т?шерми. ?зе тартынучан к?ренс? д?, дуамаллык бел?н чикт?ш т?в?кк?ллеге бар. Мен?зене? шул сыйфаты аны? ?зен? д?, якыннарына да шактый м?ш?кать тудырачак ?ле кил?ч?кт?.

Ана карашыннан бер ш?йне д? яшереп булмый шул. З?йн?п улыны? боланныкыдай зур соры к?зл?рен читк?р?к алуында, ике авыл арасын тырыклап ?теп, язгы кояшлы урамнан керс? д?, й?зене? каны качкандай аклыгында а?а билгесез серне яшерг?н эчке дулкынлану гал?м?те сизде. Имтиханнары якынлашып кил?е борчыймы й?р?к пар?сен, ?лл? башка бер?р с?б?бе бармы?

– Кайтты?мы, улым, н?рс?г?дер борчылгансы? кебек тоела, ?лл? бер?р предметтан койрыклысын эл?ктерде?ме? – Улыны? т?нге т?нбоек кебек тиз ген? ачылырга ашыкмаганын белг?н ана, ?авапка д?гъва итмич?, с?з юлын башкага к?черде: – ?йд?, чишен д?, куллары?ны юу, – диде, тавышына м?мкин чаклы ягымлы т?смер бирерг? тырышып. – Х?зер б?р??ге д? пешеп ?ит?, ашарга утырырбыз.

Чандыр г??д?ле, талчыккан кыяф?тле булса да, ак, с?йкемле й?зле, ситсы яулыгын ма?гаена кыйгачлап б?йл?п, аркасына ??еп салган ?нк?сене? ??р к?з?н?ге кадерле в? газиз иде Р?фикъка. ?ир й?зенд? кешел?р бик к?п булса да, аны? ?нисен алыштырырдай, ?тисе ?лг?нн?н со?, ян?ш? куярдай башка зат юктыр. Бу юлы анасыны? к?зен? карамыйча, с?ламл?ш?г?, к?лим? алышуга вакытны сарыф итмич?, яшьл?рг? хас кызулык бел?н бер тын ?йл?нешенд? фикерен ??еп салды:

– ?ни, мич тир?сенд? ч?б?л?н?е?не ташла да х?зер ?к кир?к-ярагы?ны алырга кибетк? й?гер! «Шырпы, сабын, керосин, тоз ише вак-т?якне алырга да акча юк» дип зарланып торгание?. Бир?м дис? газиз колына, чыгарып куяр юлына гыйбар?сен кабатларга яратасы?. Мин д? шулар р?тен? кер?м бугай, юлдан акча таптым.

Улыны? т?рттереп, ?рт?шеп с?йл?ш?ен? к?некк?н ана улыны? с?зл?рен ?итдиг? алмады. Урамдагы к?л?ч яз х?ерчелекне, ертык галошлар кайгысын оныттырып, и? боек к??елл?рне к?кл?рг? и?дер?, й?р?кл?рг? б?хет орлыгы сирпи.

– Шаяртуы?ны ташла ?ле, улым. Ачуы? ч?пр?г? куелган камырдай к?перм?сен, син Мирс?етне куып чыгарганнан бирле, кибетк? юлны онытып барам инде. Ак плафон башлы Хрущёв баба?, акчаны? кадерен бетереп, д?ньяны? астын ?ск? китерг?нн?н со?, акча кулга сир?к-мир?к кен? т?тес? д?, б?р?к?т