К?н??

Ирина Харайданова

Ирина Харайданова-Сэгэлдьийэ Чээлэй бу кинигэтигэр о?о саас умнуллубат ?йд?б?ллэрин, бастакы булт ??р??т?н, ийэ о?о?о тапталын, эр ки?и уонна дьахтар сы?ыаннарын, сиэр-майгы, олох ту?унан кэпсээннэрэ киирдилэр. Кэпсээннэр ки?ини олоххо буолар араас бы?ыы-майгы ки?и дьыл?атыгар оруолун, сирдээ?и анал, т?лк? ту?унан толкуйдаталларынан кэрэхсэбиллээхтэр. «Элгээ??э» диэн олоххо буолбут т?бэлтэ ту?унан суруйуу аа?ааччыны долгутуо.

В сборник вошли короткие рассказы о детях, о первых успехах и гордости родителей, о неизмеримой материнской любви и нежности, о мучительной ревности между супругами – обо всем том, что так близко каждому человеку, имеющему горячее сердце. Особенно интересным для читателя будет душещипательный рассказ, основанный на реальных событиях, который не оставит никого равнодушным…

Издание предназначено для широкого круга читателей.

Сэгэлдьийэ Чээлэй

К?н??: кэпсээннэр

1. Иннигэр кэ?иилээх, кэннигэр с?гэ?эрдээх…

ТИРГЭ?ИТ

Ийэ уолун кытта ууга барбыт чааркааннарын ч?л?гэр т??эрэн хос тиритии-хорутуу, с??р??-к?т?? буолбуттара. Ити кэмтэн икки ый биллибэккэ элэ?нээн хаалбыта. Аны чааркаан та?ынан тиргэлииргэ санаммыттара. Мэлдьи т?ргэн хаамыылаах ийэтин кэнниттэн, хардыы да хаамыыны хаалбакка, Ньуккуу тэбис-тэ??э т?с??эн испитэ. Сарын ?р?йэтин ар?аа ба?ыгар хойуу оттоох ?рд?к дул?алар икки ардыларынан, кус дул?а?а салгылыы тахсар оро?ор, бэйэлэрэ о?орбут сэттэ тиргэлэрин с?бэлэ?э-с?бэлэ?э ииппиттэрэ. С??к?лэ туттарыгар-хаптарыгар с?п т?бэспэт на?ыл са?алаа?а, намыын куоластаа?а:

– Ньуккуу, бу кэм?э кус о?олоро сатаан к?пп?тт?р. Ол и?ин «к??х дабыдал» дэнэллэр, – ийэтэ уолугар утары бы?ааран и?эрэ.

Ньуккуу аны ?с хонугунан Аллан арыытыгар дьо??о от кээ?иитигэр к?м?л??? киириэхтээ?э. Кини с?р?н ?лэтэ Дьархан уолугар о?ус сиэтиитэ этэ. Ол и?ин бу сар- сыарда ким хайа иннинэ у?уктаат, тиргэтин к?р? с??рб?тэ. А?ылаан-мэ?илээн тиийээт, хара?ар к?рб?т?н итэ?эйбэккэ, тыынан б?т??хт?? турбута. Кини к?рд???нэ, эгэлгэ кэрэ дь???ннээх куорсуннаах, кы?ыл атахтаах кус тиргэ?э эриллэн тиэрэ т??эн сытара. Чочумча турбахтаат, аны к?т?н хаалыа диэбиттии, оргууй сурдур?аан тиийэн имэрийэн к?рб?тэ… Сыыспатах эбит! Кус и?нибит! Ньукулай дьоллонон хара?а уоттана т?сп?тэ, икки ?тт?г?н та?ыммыта, кырдьа?ас дьон ??рдэхтэринэ тутталларын санаан, бэдьэрэ былаастаах ??к??лээбитэ. Ку?ун ту?а?ыттан нэ?иилэ арааран ылбыта, ыарахана илиитигэр улаханнык биллэрэ. Ма?найгы булда буолан долгуйан да, кыбыстан да дьо??о к?рд?р?мээри, ырбаахытын и?игэр уктан дьиэтигэр т?нн?б?тэ. Ааны а?ан киирээт:

– Ийээ, мин бултуйдум! – ку?ун туттаран эрдэ?инэ, С??к?лэ уо?ун и?игэр ботугураан:

– Иннигэр кэ?иилээх, кэннигэр с?гэ?эрдээх, бааттаах, байанайдаах булчут буол, – диэн ал?аабыта.

Ку?у сирийэн к?р?н и?эн, са?а аллайа т?сп?тэ:

– Хор, о?ом булчут буолан а?атар-сиэтэр кэмэ кэлбит эбээт! Атыыр к???н? бултаабыккын дии, о?ом сыы?а! Бу дьолу! – ийэ барахсан хара?а уунан туолбута, уолун бэйэтигэр сы?ыары тардан, т?б?т?ттэн сыллаан ылбыта.

Мантан ыла Ньуккуу булт амтанын билбитэ.

ТУ?АХХА И?НИБИТ КУОБАХ

Биир киэ?э а?ыы олорон, С??к?лэ уолун ыйытыытыттан ?р? ходьох гыныар диэри со?уйда:

– Ийээ, би?иги далбыт кэтэ?инээ?и тыаны бэйэбит бас билбэппит дуо? То?о итиннэ ту?ахтаабаппытый? – уонна харда к??тэн, чо?улуччу к?р?н олороохтоото. С??к?лэ чочумча са?ата суох олордо. «Бастаах» дьон «кыраларга» сы?ыаннарын о?о ?ст?йбэтин курдук хайдах бы?аарыан билбэтэ. Онтон санаабытыттан олох атыны эттэ:

– Ыы, о?ом санаата модьутун к?р. Би?иги бас билэр кыахпыт суох. Итиннэ Кубалаахтан балтараа к?ст??х сиргэ олорор Дыадай баай ту?ахтыыр. Би?иги кыттыспаппыт, ити ту?унан аны санаама. Онуоха Ньукулай:

– Ити би?иги тыабыт! Би?иги эрэ бултуохтаахпыт! – диэн кэлиилии кэбэ олордо. Дьэ, иннин биэрбэт ки?и буолан биэрдэ.

Ити итинэн аа?ан хаалыа эбитэ буолуо да, уол биир к?н, отонноон сиэри, ыллык устун ойуур и?игэр киирбитэ. Онтон эмискэ туох эрэ букунайар тыа?ын истэн, ойо?о?ун диэки хайы?а т?сп?тэ, ма?хайан эрэр б?п-б?д?? куобах ту?ахха и?нэн ?р? м?хс? сытар эбит. ?й?гэр ийэтин кытта кэпсэтиитэ охсуллан ааста да, «тыата – би?иэнэ, а?а – би?иэхэ»